Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΣΤΟ ΓΚΡΑΜΣΙ – ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΗΡΩΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΜΙΑΣ ΕΝΝΟΙΑΣ

 

Η ΗΓΕΜΟΝΙΑ ΣΤΟ ΓΚΡΑΜΣΙ:

ΑΠΟΣΑΦΗΝΙΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΗΡΩΙΚΗ ΠΟΡΕΙΑ ΜΙΑΣ ΕΝΝΟΙΑΣ

 

περιοδικό «Τετράδια Μαρξισμού» νο.3

  του Παύλου Μουρουζίδη*

 

 

“Κι αν αδέξιοι μια μέρα σας φανούν οι στίχοι μας, θυμηθείτε μονάχα πως γραφτήκαν κάτω απ’ τη μύτη των φρουρών και με τη λόγχη πάντα στο πλευρό μας.”                                                                                                                                                  Γ. Ρίτσος

 

                                                                                                                                                           στην Αλεξάνδρα Δεληγιώργη

 

Λέξεις – κλειδιά

Γκράμσι, ηγεμονία και κράτος, κοινωνία πολιτών, πόλεμος θέσεων/ελιγμών, ιστορικός συνασπισμός, ενιαίο μέτωπο, φιλοσοφία της πράξης.

 

Περίληψη

Σκοπός του παρόντος κειμένου είναι μία σύντομη παρουσίαση της έννοιας της ηγεμονίας και των υπόλοιπων κρίσιμων εννοιών μέσα από τις οποίες εκδιπλώνεται η επαναστατική διαδικασία ηγεμόνευσης, σύμφωνα με την προβληματική του Α. Γκράμσι.

Η δομή του κειμένου είναι η ακόλουθη: στην ενότητα I γίνεται ανάλυση των εννοιών που συνθέτουν την ηγεμονία. Στην ενότητα II παρακολουθούμε την εξέλιξη της πλέον ώριμης-λενινιστικής περιόδου της σκέψης του Γκράμσι, η οποία κινείται προς μία κριτική του οικονομισμού και του ιστορικισμού και οδηγείται σε μια επανατοποθέτηση στο ζήτημα της επαναστατικής τακτικής εισάγοντας έννοιες όπως, κοινωνία πολιτών, πόλεμος θέσεων, ιστορικός συνασπισμός. Στην τελευταία ενότητα III γίνεται κριτική απέναντι σε αναγνώσεις του Γκράμσι. Ισχυριζόμαστε πως, παρά τις διακυμάνσεις των διατυπώσεών του, τις εμφάσεις, τις αναπόφευκτες ασάφειες κι αμφισημίες και τις μονοσήμαντες-στρεβλωτικές, ιδεολογικά επικαθορισμένες (δομιστικές ή ευρωκομμουνιστικές) αναγνώσεις, ο χαρακτήρας του έργου του παραμένει αναμφισβήτητα στην επαναστατική όχθη εξέτασης των πραγμάτων.

 

Εισαγωγικά

Το ζήτημα της ηγεμονίας, της κατάκτησης και διατήρησης της εξουσίας, απασχόλησε εξ’ υπαρχής την πολιτική φιλοσοφία και θεωρία. Η ηγεμονία αποτελεί το κομβικό εκείνο ζήτημα, την αναμέτρηση με το οποίο δεν μπορεί να αποφύγει καμία αξιόπιστη πολιτική εναλλακτική πρόταση του κρατούντος κοινωνικο – οικονομικού σχηματισμού.

«Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΘΡΗΣΚΕΙΑΣ ΣΤΟΝ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟ» – συζήτηση με τον Π. Παυλίδη

ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΗΤΤΑ ΤΟΥ «ΥΠΑΡΚΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ»

Το ζήτημα του κομμουνισμού

μετά την ήττα του «υπαρκτού σοσιαλισμού»

 

του Περικλή Παυλίδη

Επίκ. καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

περιοδικό: ΕΝΕΚΕΝ, τεύχος 40, Απρίλιος-Ιούνιος 2016, σσ. 19-34

 

Είναι τετριμμένη η διαπίστωση ότι το φάντασμα του κομμουνισμού δεν πλανάται πλέον στους ουρανούς της Ευρώπης και του κόσμου. Μετά  την ήττα του «υπαρκτού σοσιαλισμού», την ήττα μιας συγκλονιστικής προσπάθειας αλλαγής της κοινωνίας σε πρωτόγνωρη κλίμακα, ο κομμουνισμός εκλαμβάνεται από πολλούς ως φαινόμενο που ανήκει στο παρελθόν. Κάποιοι μάλιστα ήταν τόσο σίγουροι γι’ αυτό που έσπευσαν να αναγγείλουν το τέλος της ιστορίας, άποψη η οποία συναντώμενη με τη μεταμοντέρνα απαισιοδοξία αρκετών διανοουμένων  γέννησε πληθώρα επιχειρημάτων κατά των μεγάλων αφηγήσεων και των καθολικών ριζοσπαστικών σχεδίων.

ΠΕΝΤΕ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΕΙ ΑΛΛΙΩΣ

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ;

Τάσος Κατιντσάρος, Πάνος Κοσμάς, Νίκος Μαντέλας, Κώστας Μάρκου, Κυριάκος Μπουρμπουχάκης, Θοδωρής Παναγιωτόπουλος, Αφροδίτη Παπαναστασίου

Δεν ειπώθηκε τυχαία ότι ζούμε στην εποχή των τεράτων. Μετά το αισχρό ξεπούλημα του «Όχι», οι πρώην «αντιμνημονιακοί» ευρωκομμουνιστές του ΣΥΡΙΖΑ βγαίνουν στη σκηνή ως μεταλλαγμένα μνημονιακά τέρατα. Τώρα, το σύνθημα της μαχητικής διαπραγμάτευσης, «ούτε ρήξη ούτε υποταγή» εμφανίζεται ως γλοιώδης υποταγή στους δανειστές. Το «καμιά θυσία για το ευρώ», ως πάση θυσία στο ευρώ επί των εργατικών πτωμάτων.

ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ‘ΠΡΩΙΜΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ» ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΤΟΥ ΣΗΜΑΣΙΑ – ΕΡΩΤΑΠΟΚΡΙΣΕΙΣ

ΟΙ ΑΝΤΙΦΑΣΕΙΣ ΤΟΥ «ΠΡΩΙΜΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ» ΚΑΙ Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΟΥ – Π. ΠΑΥΛΙΔΗΣ

ΕΚΔΗΛΩΣΗ «Η ΜΑΡΞΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ» – ΠΕΡ. ΠΑΥΛΙΔΗΣ

V for ΒΡΑΣΕ ΡΥΖΙ

V for Βράσε ρύζι

Σχόλιο για τον πολιτισμό των επίδοξων Γκάι Φωκς

του Παύλου Μουρουζίδη

Εκφάνσεις της πολιτικής συνείδησης

Αν επιχειρούσαμε να κάνουμε μια πρόχειρη κατάταξη των μορφών συνείδησης που απασχολούν την επαναστατική πολιτική θεωρία, θα λέγαμε πως ξεχωρίζουν τρεις βασικές της μορφές: η αυθόρμητη, η συνειδητή – επαναστατική και μια ενδιάμεση μορφή τους, αυτή που συνήθως καλούμε μισοσυνειδητή.

«Ο ΜΑΡΞ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ» του Α. ΧΡΥΣΗ

10 ΑΠΛΑ ΜΑΘΗΜΑΤΑ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ