ΤΟ ΖΗΤΗΜΑ ΤΟΥ ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΜΟΥ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΗΤΤΑ ΤΟΥ «ΥΠΑΡΚΤΟΥ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟΥ»

Το ζήτημα του κομμουνισμού

μετά την ήττα του «υπαρκτού σοσιαλισμού»

 

του Περικλή Παυλίδη

Επίκ. καθηγητής στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

περιοδικό: ΕΝΕΚΕΝ, τεύχος 40, Απρίλιος-Ιούνιος 2016, σσ. 19-34

 

Είναι τετριμμένη η διαπίστωση ότι το φάντασμα του κομμουνισμού δεν πλανάται πλέον στους ουρανούς της Ευρώπης και του κόσμου. Μετά  την ήττα του «υπαρκτού σοσιαλισμού», την ήττα μιας συγκλονιστικής προσπάθειας αλλαγής της κοινωνίας σε πρωτόγνωρη κλίμακα, ο κομμουνισμός εκλαμβάνεται από πολλούς ως φαινόμενο που ανήκει στο παρελθόν. Κάποιοι μάλιστα ήταν τόσο σίγουροι γι’ αυτό που έσπευσαν να αναγγείλουν το τέλος της ιστορίας, άποψη η οποία συναντώμενη με τη μεταμοντέρνα απαισιοδοξία αρκετών διανοουμένων  γέννησε πληθώρα επιχειρημάτων κατά των μεγάλων αφηγήσεων και των καθολικών ριζοσπαστικών σχεδίων.

ΠΕΝΤΕ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΝΑ ΠΑΕΙ ΑΛΛΙΩΣ

ΠΟΥ ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ;

Τάσος Κατιντσάρος, Πάνος Κοσμάς, Νίκος Μαντέλας, Κώστας Μάρκου, Κυριάκος Μπουρμπουχάκης, Θοδωρής Παναγιωτόπουλος, Αφροδίτη Παπαναστασίου

Δεν ειπώθηκε τυχαία ότι ζούμε στην εποχή των τεράτων. Μετά το αισχρό ξεπούλημα του «Όχι», οι πρώην «αντιμνημονιακοί» ευρωκομμουνιστές του ΣΥΡΙΖΑ βγαίνουν στη σκηνή ως μεταλλαγμένα μνημονιακά τέρατα. Τώρα, το σύνθημα της μαχητικής διαπραγμάτευσης, «ούτε ρήξη ούτε υποταγή» εμφανίζεται ως γλοιώδης υποταγή στους δανειστές. Το «καμιά θυσία για το ευρώ», ως πάση θυσία στο ευρώ επί των εργατικών πτωμάτων.

V for ΒΡΑΣΕ ΡΥΖΙ

V for Βράσε ρύζι

Σχόλιο για τον πολιτισμό των επίδοξων Γκάι Φωκς

του Παύλου Μουρουζίδη

Εκφάνσεις της πολιτικής συνείδησης

Αν επιχειρούσαμε να κάνουμε μια πρόχειρη κατάταξη των μορφών συνείδησης που απασχολούν την επαναστατική πολιτική θεωρία, θα λέγαμε πως ξεχωρίζουν τρεις βασικές της μορφές: η αυθόρμητη, η συνειδητή – επαναστατική και μια ενδιάμεση μορφή τους, αυτή που συνήθως καλούμε μισοσυνειδητή.

ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ, ΕΝΙΑΙΟ ΜΕΤΩΠΟ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

Κεφάλαιο στο συλλογικό τόμο: Χρύσης Α. (2015), «Θεωρία της Μετάβασης και Σοσιαλιστική Εναλλακτική» Αθήνα: εκδ. ΤΟΠΟΣ ^[1]

του Σταύρου Μαυρουδέα

[1]  Εισαγωγή

Η κρίση του ελληνικού καπιταλισμού που ξέσπασε το 2009 έχει οδηγήσει την οικονομία σε μία παρατεταμένη ύφεση (καθώς μέχρι το 2014 έχει χαθεί το 25% του ΑΕΠ) και ταυτόχρονα σε μία βαθειά κοινωνική και πολιτική κρίση.

Δεν θα μπορούσε να είναι αλλιώς καθώς η σημερινή κρίση του ελληνικού καπιταλισμού έχει βαθιές δομικές ρίζες και αίτια. Αυτό τον βαθύ δομικό χαρακτήρα τον αντιλαμβάνονται πολύ εύστοχα οι Μαρξιστικές αναλύσεις (βλέπε Μαυρουδέας (2011, 2012), ΟΜΕ (2013), ΜανΓουάεαδ (2014)) ενώ αποτυγχάνουν να τον συλλάβουν τόσο οι ορθόδοξες αστικές αναλύσεις όσο όμως και μία σειρά ετερόδοξες ριζοσπαστικές αναλύσεις (όπως οι θεωρίες της «χρηματιστικοποίησης»)^1]. Συνοπτικά, οι Μαρξιστικές προσεγγίσεις δείχνουν ότι η ελληνική κρίση έχει (α) μία εσωτερική και (β) μία εξωτερική διάσταση. Η εσωτερική διάσταση αφορά την κρίση υπερσυσσώρευσης του ελληνικού καπιταλισμού που εκδηλώθηκε, όμοια με τις άλλες αναπτυγμένες καπιταλιστικές οικονομίες, το 2007-8. Αίτιο της είναι η πτωτική τάση του ποσοστού κέρδους λόγω αύξησης της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου. Η εξωτερική διάσταση αφορά τα βάρη που επωμίζεται ο ελληνικός καπιταλισμός από την υποδεέστερη θέση του στην ευρωπαϊκή ιμπεριαλιστική ενοποίηση και τα οποία επιδεινώνουν περαιτέρω την εσωτερική του κρίση^{[2] [3] [4]}

ΔΥΟ ΙΣΤΟΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΛΕΝΙΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΩΝ ΣΥΜΜΑΧΙΩΝ

(ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ ΜΙΑ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΑΚΤΙΚΗ ΚΑΙ ΤΙΣ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ)

του Αντώνη Δραγανίγου

Α. ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Τα παλιά ερωτήματα είναι πεισματάρικα. Εμφανίζονται μπροστά μας ξανά και ξανά αλλάζουν μορφές, μετασχηματίζουν το περιεχόμενό τους. Διαπερνούν σαν κόκκινες κλωστές τα βασανιστικά διλήμματα της επαναστατικής πάλης σε κάθε περίοδο. Και παρά τον ιστορικό τους χαρακτήρα απαντήσεις έτοιμες δεν υπάρχουν. Πως ορίζεται η κομμουνιστική στρατηγική? Με ποια τακτική προσεγγίζεις κάθε φορά τον στόχο σου? Πως διαπραγματευόμαστε το ζήτημα των συμμαχιών?

Όλοι ξέρουμε ότι αυτό το τελευταίο, το ζήτημα των συμμαχιών, αποτελεί ένα κρίσιμο ζήτημα μέσα στα επαναστατικά ρεύματα. Ζήτημα δυσεπίλυτο γιατί ενώ από την μια αποτελεί αναπόσπαστη πλευρά της πάλης για την συγκέντρωση δυνάμεων για την προώθηση του επαναστατικού σκοπού, από την άλλη αποτελεί εκείνο τον κρίκο που φέρνει τα επαναστατικά ρεύματα σε «επαφή» και «όσμωση» με τα μη επαναστατικά, μη εργατικά κοινωνικά και πολιτικά ρεύματα της κοινωνίας.

Ο Ν. ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΟ ΚΙΝΗΜΑΤΙΣΜΟ

του Παύλου Μουρουζίδη

Ο Νίκος Πουλαντζάς, μαρξιστής θεωρητικός διεθνούς βεληνεκούς, έγινε γνωστός για τις μελέτες του και τη θεωρητική του συνεισφορά για το Κράτος Εκτάκτου Ανάγκης και τη συνάρθρωση των κοινωνικών τάξεων με το πλέγμα εξουσίας και τη σοσιαλιστική στρατηγική.
Πέρα από το έργο του, το οποίο γνώρισε μεγάλη διάδοση σε πολλές χώρες και ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική, ο Πουλαντζάς είχε ενεργό ανάμειξη στο αριστερό και κομμουνιστικό κίνημα της Γαλλίας και της Ελλάδας, αποτελώντας παράδειγμα οργανικού αριστερού διανοουμένου. Στο παρών σημείωμα, παραθέτουμε πολύ συνοπτικά την άποψη του συγγραφέα για τις κοινωνικές – πολιτικές ορίζουσες του φασισμού και της αναρχίας κάτω από τις ιδιαίτερες συνθήκες της προπολεμικής περιόδου σε Ιταλία και Γερμανία.

ΤΟ ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΤΑΞΙΚΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ 1821

25/03/2010

Το εθνικό και ταξικό περιεχόμενο της επανάστασης του 1821

Η πραγματική ιστορία της ελληνικής επανάστασης του 1821 απέχει αρκετά από την επίσημη εκδοχή της, έτσι τουλάχιστον όπως διαμορφώθηκε με την πλήρη επικράτηση τής ελληνικής αστικής τάξης, την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και τη διευθέτηση του ζητήματος του «ξένου προστάτη» για το νεότευκτο κράτος.
Από τη μια υπάρχουν τα σχολικά βιβλία και οι τόμοι των επίσημων εκφραστών της αστικής αντίληψης για το ζήτημα, που παρουσιάζουν (πλήρως διαστρεβλωμένο) τον εθνικό χαρακτήρα του «εικοσιένα» αποσιωπώντας ή υποτιμώντας το κοινωνικό και ταξικό του περιεχόμενο. Ακόμα και για πασίγνωστα γεγονότα, όπως η εμφύλια σύγκρουση σχεδόν αμέσως μετά το ξέσπασμα της επανάστασης, η επίσημη εκδοχή καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια να περιορίσει τη σημασία τους και να τα παρουσιάσει ως μια θλιβερή παρένθεση στη “μεγαλειώδη” πορεία της «εθνικής παλιγγενεσίας».

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ: ΜΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ, ΑΚΡΩΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ

του Παύλου Α. Μουρουζίδη

περιοδικό «ΟΥΤΟΠΙΑ», τ. 109, Νοέμβρης – Δεκέμβρης 2014

 

ΜΕΤΑΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ:

ΜΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ, ΑΚΡΩΣ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΚΗ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η διεθνής αναγνώριση της ταινίας «Κυνόδοντας» καθώς και η εικόνα της αξύριστης Κοντσίτα στη Γιουροβίζιον, ξανάναψαν, μάλλον πρόσκαιρα, μία συζήτηση που έδειχνε οριστικά τελειωμένη: αποτελεί η μεταμοντέρνα προσέγγιση της πραγματικότητας μία ριζοσπαστική προσέγγιση ή όχι;
Μετά την ορμητική του εμφάνιση στο χώρο της ευρωπαϊκής διανόησης κατά τη δεκαετία του ’70 και τη φιλοσοφική σύρραξη που επακολούθησε, το «μεταμοντέρνο» φάνηκε να δικαιώνεται θριαμβευτικά με την πτώση του «Τείχους του Βερολίνου». Και ενώ φάνηκε να μονοπωλεί και να κυριαρχεί στη συζήτηση, χωρίς αντίπαλο μάλιστα, χάνεται από το προσκήνιο έξαφνα όπως εμφανίστηκε. Με τους ΝΑΤΟικούς βομβαρδισμούς της πρώην Γιουγκοσλαβίας και την επανεμφάνιση του «ιμπεριαλισμού» στο προσκήνιο, μοιραία παίρνει τέλος η συζήτηση περί του «τέλους της Ιστορίας». Μαζί της ενταφιάζεται κάθε εγκυρότητα της μεταμοντέρνας σκέψης.

Η ΟΚΤΩΒΡΙΑΝΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΤΙΘΕΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΩΤΩΝ ΣΟΣΙΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΩΝ

του Περικλή Παυλίδη

1. Η Οκτωβριανή Επανάσταση ήταν αποτέλεσμα της εκρηκτικής εκδήλωσης των προβλημάτων και αδιεξόδων που αντιμετώπιζε η ανάπτυξη του καπιταλισμού στη Ρωσία, τα οποία οξύνθηκαν στο έπακρο από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο.

Συχνά οι εχθροί της Οκτωβριανής Επανάστασης παρουσιάζουν το ξέσπασμά της ως πραξικοπηματική ενέργεια των μπολσεβίκων, η οποία απομάκρυνε δήθεν τη Ρωσία από τη βασική κατεύθυνση ανάπτυξης του παγκόσμιου πολιτισμού, εννοώντας βεβαίως τον καπιταλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Αυτό ωστόσο που επιλέγουν να αγνοούν είναι ότι ακριβώς η ανάπτυξη του καπιταλισμού και η είσοδός του στο στάδιο του ιμπεριαλισμού είχε οδηγήσει στην πρωτόγνωρης έκτασης ανθρωποσφαγή του πρώτου παγκόσμιου πολέμου, γεγονός που αποκάλυψε την τεράστια επικινδυνότητα αυτού του συστήματος για την ανθρωπότητα.

Ν. ΜΠΟΓΙΟΠΟΥΛΟΣ: «Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΔΕΝ ΤΕΛΕΙΩΣΕ, Ο ΜΑΡΞ ΕΙΧΕ ΔΙΚΙΟ»